De Autoriteit Financiële Markten (AFM) is bezig met een onderzoek naar de verkoop van derivaten aan het midden- en kleinbedrijf (mkb). Het onderzoek begon nadat de financiële waakhond signalen bereikten dat partijen derivaten zouden hebben gekregen terwijl ze daar niet van op de hoogte waren.

Dat schrijft Het Financieele Dagblad maandag 17 september.

Volgens de krant hebben de banken de afgelopen jaren aan mogelijk duizenden
kleine en middelgrote bedrijven derivaten verkocht. Een deel van die
bedrijven heeft nu problemen met deze derivaten vanwege de extreem lage
rente. “Het is de vraag of deze partijen (de kopers van derivaten,
red.) in staat zijn geweest de risico’s te doorzien”, schrijft de AFM
in een toelichting.

Het is met andere woorden de vraag of de banken zich voldoende van hun
zorgplicht hebben gekweten en de betrokken bedrijven voldoende hebben
geïnformeerd over de risico’s van de derivaten. Na woningcorporaties en
onderwijsinstellingen komt zo een derde groep afnemers van derivaten in
beeld.

Hoe groot het probleem in het mkb precies is, is niet bekend. UIt een
onderzoek van Nyenrode Business Universiteit onder 100 bedrijven met
derivatencontracten, blijkt dat 36 procent van hen verzuimd heeft een
voorziening te treffen in de jaarrekening. Gemiddeld was de negatieve waarde
van de derivaten zo’n 63 procent van de nettowinst. Het ging om bedrijven
met omzetten tussen de 20 en 350 miljoen euro.

Volgens het FD betwijfelt zelfs de eigen beroepsvereniging van de accountants,
de NBA, of haar leden wel weten hoe een negatieve waarde van derivaten in de
jaarrekening moet worden verwerkt.

Nu de derivaten anders uitpakken dat de kopende bedrijven dachten, loopt de
spanning tussen hen en de betrokken bank op, aldus de krant. Volgens
financiële adviseurs schikken de banken regelmatig zaken met ondernemers. Ze
vrezen de negatieve publicieit en het risico dat een eventuele kritische
rechterlijke uitspraak jurisprudentie oplevert voor andere zaken.

De Britse pendant van de AFM, de FSA, berekende dat aan Britse bedrijven zo'n
28.000 renteswaps zouden zijn verkocht. Met elf banken trof de FSA een
schikking voor in totaal omgerekend 750 miljoen euro. Maar in
Groot-Brittannië werden ook swaps verkocht die langer liepen dan de
onderliggende lening. Voor zover bekend gebeurde dat in Nederland niet.

De renteswap is een complexe financiële constructie. Simpel gezegd: in plaats
van een vaste rente betaal je een variabele rente met een opslag. Maar om je
te beschermen tegen een stijgende rente, sluit je vervolgens een swap af: je
ontvangt van de bank een variabele rente, terwijl je de bank een vaste rente
betaalt. Maar als de rente extreem daalt, krijg je naar verhouding te weinig
rente van de bank. Je derivaten komen 'onder water'.

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl